Ból kolan

Stawy kolanowe to o największe stawy ludzkiego ciała. Przechodzi przez nie wiele osi warunkujących mechaniczną złożoność tych stawów. O ich zdolności do przenoszenia obciążeń decydują: nienaruszone chrzęstne powierzchnie stawowe, płynność współpracy tzw. partnerów stawowych oraz więzadeł i mięśni otaczających staw. Kolano jest tzw. stawem więzadłowym, co oznacza, iż gwarantem jego podstawowej stabilności są właśnie więzadła. Mięśnie, które „napędzają” staw decydują o swobodzie ruchów, ich zakresach oraz możliwościach siłowych kończyn, a co za tym idzie możliwości wysiłkowych całego człowieka.

Dolegliwości stawów kolanowych są z reguły wynikiem kilku podstawowych przyczyn:
- urazów
- nieprawidłowej pracy tkanek sterujących stawem (tzw. nierównowaga statyczna mięśni)
- tzw. przyczyn pozastawowych objawiających się dysfunkcją stawów kolanowych.
- wrodzone wady rozwojowe.

Urazy
Najczęściej w trakcie urazów uszkadzane są struktury biernej stabilizacji stawu, czyli właśnie więzadła i aparat tłumiący drgania, czyli tzw. łąkotki. W takim przypadku zwykle pacjent wymaga pomocy ortopedycznej, często unieruchomienia lub interwencji operacyjnej.

Rehabilitacja pourazowa ma następujące cele:
- przeciwbólowe, przeciwobrzękowe (praca z punktami bólowymi, krioterapia, laseroterapia, elektroterapia),
- przeciwbliznowe (każda blizna powinna się swobodnie przesuwać, czego należy bezwzględnie pilnować),
- poprawa zakresu ruchu, elastyczności, rozciągliwości i siły mięśniowej i koordynacji ruchu (terapia ręczna, autoterapia).

O ile nie mamy do czynienia z nagłym urazem powstającym przy upadku, skręceniu, staw kolanowy potrafi być miejscem tzw. zmniejszonej odporności organizmu na obciążenie. Przygotowywanie to trwa czasem długo i na tyle osłabia dany rejon, że stanowi on najsłabsze ogniwo w łańcuchu mechaniki i odruchowości. Wystarczy najbardziej banalny ruch i pacjent zgłasza się do lekarza ze stanem identyfikowanym, jako uraz. Jeśli dane miejsce wykazuje dodatkowo zmiany w budowie (pęknięcia łąkotek, stany zwyrodnieniowe) to staw jest zwykle traktowany, jako stricte urazowy (jest to podejście, którego konsekwencją jest nieprawidłowe leczenie). Rolą fizjoterapii jest przywracanie prawidłowych stanów mięśni, torebek stawowych, więzadeł, co umożliwi w konsekwencji normalizację fizjologicznej pracy ruchu stawu.

Brak normy długości i elastyczności mięsni sterujących kolanem
Nieprawidłowe napięcie mięśni jest stanem, który wynika z niezachowania pełnej prawidłowej elastyczności i rozciągliwości mięśni sterujących stawem. Każdy staw, by zachować fizjologiczny zakres ruchu, a przez to wykorzystać swój potencjał ruchowy zaproponowany przez Naturę, musi być otoczony mięśniami elastycznymi i rozciągliwymi. Jeśli – wskutek zaniedbania, źle zaprogramowanych ćwiczeń (nastawienie jedynie na zwiększanie siły mięśniowej; w pewnej chwili nie efektywne ze wzgl. na złą rozciągliwość tkanki) czy wreszcie długotrwałej pracy w pozycji siedzącej – doprowadza się do przykurczów mięśni (zmniejszenie naturalnej długości i elastyczności) powoduje to w krótszym lub dłuższym czasie dolegliwość danego stawu lub jego współuczestnictwo w łańcuchu innych dolegliwości łącznie z powstawaniem zmian zwyrodnieniowych. Najprostszą terapią takich stanów są ćwiczenia szeroko rozumianego rozciągania (stretchingu) mające na celu przywrócenie fizjologicznych norm długości i elastyczności mięśni. W trakcie tych ćwiczeń obserwuje się zwykle ustępowanie dolegliwości, nawet tych odległych od rozciąganych mięśni.

Pozastawowe przyczyny dolegliwości
Przyczyny pozastawowe bólu kolan są to takie reakcje, które mają swoje źródło poza danym stawem (nawet całkiem daleko) a ujawniające się w nim określonym zaburzeniem (ból, drętwienie, obrzęk stawu, ograniczenie jego ruchomości, subiektywna słabość stawu, zaburzenie czucia i inne łącznie z reakcjami wegetatywnymi wynikającymi z odruchowego połączenia tkanek narządu ruchu z organami wewnętrznymi). Stawy kolanowe są tzw. stawami odbiorcami, tzn., że mają zdolność wychwytywania napięć o różnym charakterze pochodzących zarówno ze sfery fizycznej, jak i psychicznej. Najczęstszym nadawcą bodźców przeciążeniowych dla kolana są: staw biodrowy, stawy krzyżowo-biodrowe i kręgosłup Tam więc należy szukać powodów do bólu kolan.

Leczenie w ramach zakładu rehabilitacji
Jako zabiegi podstawowe w terapii bólów kolan stosujemy:
- pracę z terapeutą manualnym (specyficzne zabiegi ręczne, jak mobilizacje i manipulacje stawów, mobilizacje tkanek miękkich),
- autoterapię zadaną pacjentowi.

W walce z bólem stosujemy także :
- zabiegi odruchowe (igłoterapia),
- fizykalne (laser, pole magnetyczne, krioterapię).

Bartłomiej Gajowiec

Zobacz więcej >>