Ból - jak leczyć?

W wielu przypadkach bólu ostrego jego terapia prowadzona jest z powodzeniem w domu, przy użyciu środków pozarecepturowych. Częstą przyczynę bólu - lokalny stan zapalny - skutecznie uśmierzają niesteroidowe leki przeciwzapalne, takie jak Aspiryna, Pyralgina, Ibuprom, Metindol, Voltaren. W tej grupie znajdują się również silne leki przeciwbólowe, przepisywane przez lekarza, takie jak np. Ketonal. Pamiętajmy, iż w przypadku, gdy słaby lek z tej grupy nie działa, nie należy łączyć go z innym z nich, ponieważ nie przynosi to silniejszego działania przeciwbólowego, natomiast znacznie zwiększa prawdopodobieństwo wystąpienia działań ubocznych. Można wtedy zastosować dodatkowo paracetamol.
Inną grupą leków przeciwbólowych są opioidy. Te leki wykazują znacznie silniejsze działanie. W leczeniu bólu ostrego stosujemy zwykle domięśniowo podawaną morfinę oraz petydynę. Opioidy można również stosować we wlewie dożylnym, doustnie, podjęzykowo czy podskórnie.
Często stosowanymi opioidami, obok wspominanych wcześniej, są również kodeina, tramadol, fentanyl, loperamid, nalokson. Używamy ich z coraz większym przekonaniem w leczeniu bólów przewlekłych. Kilka lat temu to zastosowanie budziło liczne kontrowersje, związane głównie ze znanym powszechnie problemem uzależnienia. Obecnie używane są one coraz częściej z kilku powodów. Po pierwsze działają bardzo skutecznie i trwale likwidują ból, co zapobiega lub co najmniej hamuje patologiczne zmiany w układzie nerwowym, spowodowane bólem przewlekłym. Ponadto najnowsze badania wskazują, że w przypadku, gdy podajemy opioidy pacjentom cierpiącym na przewlekły ból w odpowiednio dobranych dawkach, substancje te działają przeciwbólowo, ale praktycznie nigdy nie uzależniają, w przeciwieństwie do sytuacji w której zażywa je człowiek zdrowy – w tym przypadku bardzo często wywołują uzależnienie.
Oprócz farmakoterapii istnieje również wiele innych metod leczenia bólu. Zaliczamy do nich chociażby fizjoterapię czy kinezyterapie. Są to popularne i skuteczne metody zwłaszcza w odniesieniu do leczenia bólów układu kostno – stawowego. Fizjoterapia takich bólów to niejednokrotnie jedna z bardzo często stosowanych metod leczniczych podczas pobytu w szpitalu.
Inna grupa to metody inwazyjne, związane z chirurgicznym uszkodzeniem określonych struktur układu nerwowego. Obecnie są one stosowane rzadko, ze względu na stosunkowo krótkotrwałe efekty lecznicze i działanie uboczne w postaci trudnych do leczenia, dodatkowych bólów, będących efektem samoistnych prób naprawienia uszkodzeń podejmowanych przez organizm. Terapia taka podejmowana jest głównie w zakresie leczenia paliatywnego, czyli mającego na celu poprawę jakości życia w przypadku nieodwracalnych zmian organicznych, których nie jesteśmy w stanie odwrócić.
Stosunkowo nową metodą zwalczania bólu, jest rozwijająca się ostatnio bardzo szybko krioterapia, zarówno ogólna jak i miejscowa. Ogólna polega na umieszczeniu pacjenta w specjalnych komorach – zwykle w pierwszej o temperaturze około – 60°C na 45 sekund, a następnie przechodzi się do drugiej, w której temperatura spada nawet do – 140°C i tutaj przebywa się 3 minuty. Zabieg ten eliminuje uczucie bólu przeciętnie na około 5 godzin i w tym czasie można w ramach rehabilitacji wykonywać różnego rodzaju ćwiczenia, które wcześniej nie były możliwe do realizacji ze względu na ograniczenia bólowe. Często też zabieg taki, kilkakrotnie powtarzany, eliminuje dolegliwości bólowe na dłuższy czas, umożliwiając całkowite odstawienie leczenia przeciwbólowego.
Specyficzną, dalekowschodnią metodą walki z bólem jest akupunktura. Polega ona na umieszczaniu specjalnych igieł w ściśle określonych miejscach ciała. Jej skuteczność tłumaczy się indukcją miejscowego wytwarzania opioidów, które wzmacniają działanie układu hamującego przewodzenie bólu.

Ból można oczywiście leczyć w publicznej służbie zdrowia – należy zgłosić się do lekarza pierwszego kontaktu i poprosić o pomoc. Może on również skierować do leczenia specjalistycznego, które zależy od konkretnego rodzaju bólu. W przypadku bólów reumatycznych, kostno – stawowych popularnymi metodami jest terapia manualna, fizjoterapia. Jeśli źródłem dolegliwości są inne układy, problemem tym zajmują się odpowiedni specjaliści. Nie lekceważmy bólu – to naturalna forma obrony naszego organizmu przed uszkodzeniami. W przypadku gdy nasze domowe metody nie skutkują, zgłośmy się do lekarza – nadużywanie leków przeciwbólowych niesie bowiem z sobą liczne efekty uboczne, przede wszystkim choroby układu pokarmowego – głównie wrzodowe, oraz poważne schorzenia nerek i wątroby. Zbyt częste przyjmowanie leków może prowadzić do niebezpiecznych zatruć, dlatego też gdy po kilku dniach takiej terapii nie widzimy poprawy, konieczne jest zasięgnięcie opinii specjalisty i wdrożenie leczenia innymi, silniejszymi środkami. Pamiętajmy też, że odpowiednio wczesna terapia w praktycznie każdym przypadku może zaowocować całkowitym wyleczeniem.
Wojciech Zasada

Ból - pozostałe artykuły